چندلحظه مردم سخن بگویند؛

آیا سخنرانی‌های یکطرفه تمام شدنی نیست؟

نویسنده : دکتر محمد سلیمانی

 

دولت یازدهم به ریاست آقای روحانی برای خود هر از گاهی توصیف های یکطرفه تعیین و اعلام می کند با کمی دقت و عنایت به عملکردها ملاحظه می شود که بین این خود وصفی ها با عملکردها و واقعیت فاصله بسیار زیاد است. مصداقهای متعددی را می توان ذکر نمود و این ویژگی را در آنها به اثبات رسانید. رئیس محترم دولت یازدهم بارها دولت خود را راستگو اعلام کرده است ولی مردم موارد زیادی را ضد این توصیف در عملکرد دیده اند. مواردی نظیر:
 اعلام نرخ تورم مواد آشامیدنی و خوراکی به میزان شش درصد در حضور مقام معظم رهبری
 آمار سازی در مورد سایر نرخ ها، افزایش قیمت ها با شیب ملایم، امروز نقل مجالس مردم به عنوان مزاح شده است.
 اعلام غیر جناحی بودن با اصرار بر سپردن وزارت علوم به اصلاح طلبان تند رو و دخیل در فتنه از این دست تناقض ها و تضادها است.
 اعلام پایان رکود توسط رئیس دولت و نپذیرفتن این ادعا توسط کارشناسان و متخصصین حوزه اقتصاد مورد دیگر است.
  اعلام تکدر رئیس جمهور از افزایش ناگهانی قیمت خودرو. ولی عدم کاهش آن و در نهایت فشار بر گرده مردم.
 تبلیغات چند ماهه و ایجاد چالش فراوان بر سر بورسیه ها و بیان «ما ادراک مالبورسیه» توسط ریاست محترم جمهور و تهمت و افترا به بیش از 3700 بورسیه و نخبه علمی کشور و در نهایت اعلام اینکه فقط 36 نفر مشکل داشته اند، مورد بارز از زیر سؤال رفتن توصیف راستگویی است، طوریکه عنوان « کوه پرونده بورسیه ها موش زائید» یک روزنامه مورد استقبال مردم قرار گرفت.

واکنش به مرگ پاشایی؛ یک واکنش خودجوش یا یک حرکت مدیریت شده!؟

«شبکه مویرگی انتقال پیام» را جدی بگیریم

نویسنده : دکتر علی نادری

 

ماجرای واکنش‎ها به مرگ مرتضی پاشایی که در نهایت به برگزاری یک تشییع پر جمعیت برای این خواننده پاپ شد، به عنوان یک پدیده اجتماعی، خیلی از ذهن‎ها را به خود مشغول کرده است. اینکه این پدیده چگونه تبیین می‎شود و علل شکل گرفتن آن چگونه تحلیل می‎شود، این روزها موضوع گفتگو خیلی از افراد جامعه از نخبه و دانشگاهی تا مردم کوچه و بازار است. اما به نظر می‎ رسد اینکه اعتقاد داشته باشیم این واکنش‎ها «خود جوش» بوده و یا اینکه به صورتی «مدیریت شده» به یک موج اجتماعی مبدل شده ، قطعا در تبیین این پدیده و البته استخراج برخی قواعد برای امواج مشابهی که احتمالا در سال‎های پیش رو بصورت گسترده با آن روبرو خواهیم بود، کمک بزرگی می‎کند.

خانواده رفاه زده، دولتمرد ترسو می پروراند

یادداشت میهمان؛

دکتر شبیر فیروزیان

 در شماره گذشته، اهمیت مسئله خانواده در حکومت اسلامی و تأثیرات سیاسی آن را مورد بررسی قرار دادیم. نگارنده بر این باور است که خانواده های ایرانی با سه آسیب جدی و مهم روبرو هستند که فراگیری هریک از آنها به تنهایی می تواند حکومت اسلامی را با مشکلات جدی مواجه سازد. این سه آسیب - که هم پوشانی هایی نیز با یکدیگر دارند و ممکن است یکی معلول و دیگری علّت باشد- عبارتند از: «مصرف گرایی، اشرافی گری و راحت طلبی»، «تأثیرات مستقیم ماهواره و فضای مجازی» و «بی تفاوتی نسبت به مطالعه کتاب و کتابخوانی». در ادامه به هریک از این موارد خواهیم پرداخت.

 «راحت طلبی»، آسیب اصلی خانواده های ایرانی

شاید بتوان از میان سه آسیبی که پیش از این ذکر شد، «مصرف گرایی، اشرافی گری و راحت طلبی» را مهمترین آسیبی دانست که امروزه خانواده های ما را تهدید می کند. نگارنده عمیقاً باور دارد که: «کَادَ الْفَقْرُ أَنْ یَکُونَ کُفْراً» (الکافی؛ ج‏2؛ ص307)، اما در عین حال معتقد است سرعت فسادآوری «ثروت» بسیار بیشتر از سرعت «فقر» است. اصولاً در شکل گیری هر نهضت اسلامی (از نهضت انبیاء تا نهضت های انقلابی معاصر مانند انقلاب اسلامی ایران)، راحت طلبان و به تعبیر قرآن «مترفین»، در خط مقدم مبارزه سیاسی و فرهنگی با مصلحان و رهبران الهی جامعه بوده اند.

 آیات متعددی از قرآن کریم، این حقیقت را اثبات می کنند؛ اما پیش از بیان آنها لازم است از معنای دقیق «مترف» آگاه شویم؛ علامه طباطبایی می فرمایند: « «اتراف» که مصدر کلمه «مترفین» است به معناى آن است که نعمت، صاحب نعمت را دچار مستى و طغیان کند؛ کسى که نعمت با او چنین کند مى‏گویند او «اتراف» شده؛ یعنى سرگرمى به نعمت آن چنان او را مشغول کرده که از ما وراى نعمت غافل گشته. پس مترف بودن انسان به معناى دل بستگى او به نعمت‏هاى دنیوى است؛ چه آن نعمتهایى که دارد، و چه آنهایى که در طلبش مى‏باشد؛ چه اندکش و چه بسیارش.»(المیزان؛ج19؛ص124)

"نزار القطری" در گفتگوی تفصیلی با خبرگزاری دانشجو:

اجرای "انا مظلوم حسین" در ایران به‌یاد ماندنی‌ترین مجلس عمرم بود/ ای مردم ایران! قدر رهبرتان را بدانید/ انقلاب یمن از جنس انقلاب اسلامی ایران است

محرم آن سال همه ایران داشتند این نوا را می‌خواندند، آن قدر دلچسب و در عین حال حزین بود که هر تیپ آدمی با آن ارتباط برقرار کند و "انا مظلوم حسین" را زیر لب زمزمه کند؛ قطعه‌ای که شبکه 3 از حسینیه‌ای در کربلا پخش می‌کرد و یک مرد جوان عرب با عرقچین و چفیه و دشداشه عربی داشت آن را می‌خواند؛ استقبال از آن قطعه آن قدر فوق العاده بود که اربعین آن سال، "نزار القطری" برای اولین بار در ایران مرثیه‌سرایی کند، مراسمی که از فرط حضور جمعیت،‌ اتفاق عجیب و غریبی به حساب می‌آمد ...

گروه فرهنگی "خبرگزاری دانشجو"؛ محرم آن سال همه ایران داشتند این نوا را می‌خواندند. آن قدر دلچسب و در عین حال حزین بود که هر تیپ آدمی با آن ارتباط برقرار کند و "انا مظلوم حسین" را زیر لب زمزمه کند؛ قطعه‌ای که شبکه سه از حسینیه‌ای در کربلا پخش می‌کرد و یک مرد جوان عرب با عرقچین و چفیه و دشداشه عربی داشت آن را می‌خواند و همه مردم هم با می‌خواندند و سینه می‌زدند. استقبال از آن قطعه آن قدر فوق العاده بود که اربعین آن سال، "نزار القطری" که اتفاقا فارسی هم بلد بود و از قضا اصالتاً‌ برای لارستان استان فارس بود،‌ برای اولین بار در ایران مرثیه‌سرایی کند، مراسمی که از فرط حضور جمعیت،‌ اتفاق عجیب و غریبی به حساب می‌آمد.

 

... و همه این‌ها یعنی "نزار القطری" شد یک مداح دوست‌داشتنی در ایران. مداحی که می‌داند است چطوری بخواند و چه طوری دل ایرانی ها را با خودش همراه کند.

 

در دومین روز محرم ارباب بی‌کفن، مهمانید به گپ و گعده خواندنی و خودمانی "خبرگزاری دانشجو" با نزار القطری، ذاکر بزرگوار و دوست داشتنی اهل بیت:

 

"خبرگزاری دانشجو": استاد از کی مداحی امام حسین و اهل بیت را می‌کنید؟ مثلا یادتان هست اولین باری که در یک جمع مداحی کردید چه زمانی و کجا بود؟ الان دقیقا چند سال است برای امام حسین می‌‌خوانید؟

پناهیان: امید است حماسۀ زیارت اربعین مقدمۀ حماسۀ ظهور باشد

مشروح گفتگوی حجت الاسلام پناهیان در جمع اصحاب رسانه درباره پیاده روی عظیم اربعین

پناهیان: امید است حماسۀ زیارت اربعین مقدمۀ حماسۀ ظهور باشد/ شاید اربعین آخرین مرحلۀ اتمام حجت قبل از ظهور باشد/باید ابواب «رحمه الله الواسعه» را به روی تمام مردم عالم گشود/ هر کسی می‌تواند، در پذیرایی زائرین اربعین مشارکت کند

 حجت الاسلام پناهیان در جمع اصحاب رسانه ضمن تبیین اهمیت پیاده‌روی اربعین در بیدارسازی و تحول قلوب انسان‌ها و جذب آنها به جبهۀ حق، به وظیفۀ اهل رسانه در رساندن پیام اربعین به اهل عالم اشاره کرد و گفت: اگر باور داریم که امام حسین(ع) مظهر رحمة الله الواسعه است، و این رحمت خودش را در اربعین در یک میعادگاه بزرگ تجلی می‌دهد، باید میدان دهیم که همه تحت پوشش نور این رحمت قرار بگیرند. باید تا جایی که می‌توانیم با انعکاس خبر اربعین حسینی، ابواب «رحمة الله الواسعه» را به روی تمام مردم عالم بگشاییم.

مشروح گفتگوی حجت الاسلام و المسلمین پناهیان در جمع اصحاب رسانه درباره پیاده روی عظیم اربعین را در ادامه می‌خوانید:

با مراسم اربعین باید فراجناحی، فراملیتی و فرادینی برخورد کنیم / عاشورا مربوط به یک جریان خاص نیست   

• مراسم باشکوه اربعین را باید یک مراسم بسیار عمومی برای جهان اسلام، بلکه جهان بشریت تلقی کنیم. مراسمی که نه‌تنها فراتر از انواع جریان‌های سیاسی داخلی است بلکه فراتر از همه مذاهب و ادیان دنیا و یک مراسم فوق‌العادۀ بشری است.
• در ایران خودمان برخی از مراسم‌ها را داریم که در آن مراسم‌ها مرزبندیِ خاصی وجود ندارد. مثل تجمعی که مردم برای عید نوروز در کنار حرم امام رضا(ع) دارند که از تمام طیف‌ها و صنوف در آنجا حضور پیدا می‌کنند. همچنین در برگزاری مراسم عاشورا نیز همه مشارکت دارند و همه به آن احترام می‌گذارند؛ هنرمندان، روشنفکرها، بازاری‌ها و انواع صنوف سعی می‌کنند ارادت خودشان را به امام حسین(ع) نشان دهند.
• هیچ کس عاشورا را مربوط به یک جریان خاص نمی‌بیند. حتی آنها که تصور دقیقی از عاشورا ندارند و گاهی اوقات در تحلیل‌های خودشان اشتباه می‌کنند، اصل احترام به امام حسین(ع) را قبول دارند. ما با پدیده باعظمت اربعین باید همین‌طور فراجناحی، بلکه فراملیتی و فراتر از همه ادیان برخورد کنیم.

با فضای مجازی چه کنیم؟/حجت الاسلام علیرضا پناهیان

 

• پی دی اف: A5 | A4
• اینفوگرافیک: پیشنهاد دهید

آسیب‌ها و فرصت‌های فضای مجازی باعث ایجاد سوالات متعدد و متنوعی در میان جوانان متدین و انقلابی شده است. یادداشت حجت الاسلام علیرضا پناهیان با موضوع «فضای مجازی» که توسط پایگاه اطلاع‌رسانی «بیان معنوی» منتشر می‌شود، به برخی از این سوالات پاسخ داده است. این یادداشت به مقوله‌هایی چون فضای مجازی، فناوری‌های نوین و اینترنت می‌پردازد و وظیفه‌ی جوان مسلمان در مواجهه با آن‌ها را تبیین می‌کند. متن کامل این یادداشت را در ادامه می‌خوانید:

بسم الله الرحمن الرحیم

فضای مجازی محل امتحان‌ها و تکلیف‌های جدید ماست؛ امتحاناتی که ماهیت متفاوتی نسبت به دیگر آزمایش‌های آدم‌ها، در قرون و اعصار گذشته ندارد، ولی متناسب با وضعیت انسان معاصر مختصات خاصی پیدا کرده است. همچون تمام امتحانات دنیا، نه می‌توان کاملاً آن را کنار گذاشت و نه می‌توان به راحتی از آسیب‌هایش در امان بود. همۀ دنیا همینطور است.

خانواده متعادل (۲) /عوامل آسیب زا

دفتر باورهای دینی :: سیده ربابه ضیاء تبار* :: ادامه ی قسمت قبل : عوامل آسیب زا مردم بر اساس یک نیاز طبیعی ازدواج می کنند و تشکیل خانواده می دهند اما خانواده ای که شکل می گیرد، به شدت از ساختارهای اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی متاثر است. افرادی که در درون این ساختارها […]

دفتر باورهای دینی :: سیده ربابه ضیاء تبار* ::

ادامه ی قسمت قبل :

عوامل آسیب زا

مردم بر اساس یک نیاز طبیعی ازدواج می کنند و تشکیل خانواده می دهند اما خانواده ای که شکل می گیرد، به شدت از ساختارهای اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی متاثر است. افرادی که در درون این ساختارها رشد کرده اند و باورها، نگرش ها و مهارت هایشان شکل گرفته، ناگزیر، خانواده ای متناسب با این ساختارها تشکیل می دهند. صنعتی شدن و تغییر الگوهای تولید، تغییرات گسترده در ساختارهای اجتماعی، اصلاحات دینی و جایگزینی انسان محوری به جای خدا محوری، غلبه نگرش پزیتیویستی در علوم، حضور تاثیر گذار و فرهنگ ساز تکنولوژی های جدید در زندگی مردم، ظهور جنبش های فمینیستی و حمایت منابع قدرت جهانی از آنها به دلیل همسویی منافع و بسیاری تغییرات دیگر که مدرنیته در زندگی انسان غربی پدید آورد، او را مجبور ساخت تا خانواده ای متفاوت از قبل با ساختاری جدید از روابط، حقوق و اخلاقیات، تشکیل دهد. خانواده ای که مرد آن حتی اگر مهارت داشته باشد، قادر نیست مدیریت کند؛ حمایت اقتصادی از زن تضمین نمی شود؛ نقش های سنتی زنانه ارزش محسوب نمی شود؛ خانواده ای که نمی تواند بر منفعت فردی اعضای خود غلبه کند؛ خانواده ای که برای تربیت فرزندانش، از اختیارات لازم برخوردار نیست و بسیاری شاخص های دیگر که آسیب های خانواده را از حد نارضایتی های محدود دوران سنتی خارج کرده و فروپاشی خانواده را در افق دید اندیشمندان جهان نشانده و باعث نگرانی آنها شده است.

کشور ما نیز به همان نسبت که جبرا یا بر اساس سیاست گذاری های کلان، از جریان مدرنیته تاثیر پذیرفته، تغییر در ساختار های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و به تبع آن تغییر در ساختارهای خانواده را شاهد بوده و همین تغییرات گسترده است که آسیب های کارکردی ذکر شده برای خانواده را در پی داشته است. برای بررسی دقیق تر عوامل آسیب زا در نهاد خانواده، می توان آنها را به سه دسته تقسیم کرد که بر یکدیگر تاثیر متقابل دارند. دسته اول افراد تشکیل دهنده خانواده هستند که به دلیل ضعف در مهارت ها و انحراف در نگرش ها به خانواده آسیب می زنند. دسته دوم انحراف در ساختارهای مدیریتی، حقوقی و اخلاقی خانواده را شامل می شود و دسته سوم به انحراف در سایر نظام های اجتماعی موثر بر خانواده اشاره دارد.

تاثیر افراد بر خانواده

اولین و مهمترین عامل، تغییر نگرش بسیاری از مردم به زندگی است. پاره ای از نگرش های جدید در بین زنان و مردان مشترک است:
– کم رنگ شدن عنصر ایمان و تقدم منافع دنیوی بر کسب رضایت الهی؛ اصالت یافتن لذات مادی بر لذت های معنوی؛ فردگرایی و توجه به منافع فردی به جای ایثار و فداکاری و توجه به منافع خانواده به عنوان یک کل؛ افزایش زمینه برای برقراری روابط خارج از چارچوب ازدواج و در یک کلام رسوخ ارزش های مدرن و آموزه های فمینیستی در باور مردم مسلما باعث افزایش ناسازگاری ها و کاهش تحمل افراد در مواجهه با کاستی ها و مشکلات معمول زندگی خانوادگی است. مادران، موفقیت های شغلی را بر نگهداری از کودکان خود ترجیح می دهند و نگران آسیب های روحی و عاطفی خانواده نیستند. پدران، از تمام مسئولیت های پدری به کسب درآمد اکتفا می کنند و آن را نیز به مرور زمان بین خود و همسرانشان تقسیم می کنند. زنان ترجیح می دهند تا طی مدارج ترقی و کسب جایگاه برابر، ازدواج را به تاخیر بیندازند. مردان به دلیل کم رنگ شدن فرهنگ عفاف، نیاز کمتری به تشکیل خانواده حس می کنند.
– کم رنگ شدن عنصر ایمان به همراه ترویج فرهنگ مصرف زدگی و زیاده خواهی، قناعت را از دایره ارزشها خارج می کند و قباحت کسب مال حرام را برای بسیاری از بین می رود. سیستم ناکارآمد اقتصادی نیز به رواج این بلیه کمک کرده و تیرگی و قساوت قلب و هدایت ناپذیری را در افراد خانواده و جامعه رقم می زند.

۱٫  پاره ای دیگر از تغییر نگرش ها ویژه زنان است:

جایگاه رو به بهبود دختران در خانواده، افزایش سطح تحصیلات آنان و ورود زنان به بازار کار و کسب استقلال مالی، همزمان معلول دو موج فکری است که متاسفانه در بسیاری موارد آموزه های آن با یکدیگر خلط شده است. یکی نگاه اصیل اسلامی که با طرح تفکرات انقلابی امام خمینی (ره) راجع به زن مسلمان، جانی دوباره گرفت و زندگی زنان را متحول کرد. دیگری موج تفکرات فمینیستی که با ظهور انقلاب اسلامی متوقف شد اما در دو دهه گذشته همزمان با رواج نظریات توسعه و مدرنیته در کشور، دوباره مطرح شده و امروز از سوی منابع مختلف داخلی و خارجی حمایت می شود و حتی بسیاری از زنان پایبند به ارزش های دینی را نیز به تصور اسلامی بودن این آموزه ها با خود همراه کرده است. این دو موج فکری متناسب با خاستگاهشان تأثیری عمیق بر نگرشها و انتظارات زنان از زندگی زناشویی و خانوادگی برجای گذاشته اند. بخشی از این تغییرات مانند افزایش اعتماد به نفس، ابراز نیازها و مطالبه حقوق به حق خود، رشد فکری، حضور سالم اجتماعی و کسب درآمد متناسب با مصالح خانواده، از سوی دین مورد تایید قرار می گیرد اما هنوز کم نیستند مردانی که تمایل ندارند سنت های گذشته را به نفع نگاه اصیل اسلامی کنار بگذارند و نمی توانند زندگی سالمی را با زنان رشد یافته ادامه دهند. بخشی دیگری از این تغییرات مانند تحقیر ارزشها، خصوصیات و نقش های زنانه و الگو قرار دادن ارزش های دنیای مردانه برای زنان، ترویج برابری بدون لحاظ تفاوت های جنسیتی و اختلاط نقش های خانوادگی و تضعیف نقش های مادری و همسری برگرفته از آموزه های فمینیستی و در تعارض آشکار با مفاهیم دینی است اما گاه از طریق دستگاه های مختلف نظام جمهوری اسلامی مانند رسانه ملی و نظام آموزش و پرورش، ترویج شده و به روابط زنان و مردان در خانواده آسیب می زند.

 عامل بعدی، فقدان مهارت ها و آگاهی های لازم برای افراد در مسائل جنسی و روابط خانوادگی است که به گفته کارشناسان، سهم عمده ای از آسیب ها را به خود اختصاص داده است. در گذشته، خانواده تنها مرجع انتقال این مهارت ها و آگاهی ها بود ، اما پیچیدگی شرایط زندگی امروز و به دنبال آن، کم رنگ شدن نقش خانواده در انتقال مهارت ها و عدم برنامه ریزی نهاد ها و سازمان های متولی مانند رسانه ها و نظام آموزش پرورش برای این مهم، خلاء جدی در این زمینه به وجود آورده است.

نویسنده: سیده ربابه ضیاء تبار/ کارشناس مهدویت و همکار پژوهشی کمیته شناخت شناسی و باور های دینی/ انتهای متن

ادامه دارد...

برگرفته از : http://serajebaliq.ir/?p=639

خطر تبدیل دانشگاه به باشگاه سیاسی

| گفت‌وگو |

خطر تبدیل دانشگاه به باشگاه سیاسی

رهبر انقلاب در دیدار ماه رمضان امسال خود با جمعی از اساتید دانشگاه‌ها فرمودند: «سمّ مهلک حرکت علمى این است که دانشگاه‌ها تبدیل بشوند به باشگاه‌هاى سیاسى؛ کارى که در یک دوره‌اى انجام گرفت.» پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR این پرسش را که چگونه دانشجویان می‌توانند سیاسی باشند و در عین حال، دانشگاه‌ها تبدیل به باشگاه سیاسی نشوند را با دکتر محمدطیب صحرایی، عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، به بحث و گفت‌وگو گذاشت.

مهمان: دکتر محمدطیب صحرایی عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام گفتگو از: آقای امیرحسین ثمالی

 
رهبر انقلاب همواره بر سیاسی بودن دانشجویان تأکید داشته‌اند؛ منظور از «دانشجوی سیاسی» چیست و دانشجوی سیاسی چه ویژگی‌هایی دارد؟
پیش از پاسخ به این سؤال، باید توضیح داده شود که دوران دانشجویی بخش مهمی از زندگی هر فرد را تشکیل می‌دهد و جدای از زندگی فرد نیست، بلکه یک دوران خاص است که به دلیل همین خاص بودن، مقتضیات خاص خود را دارد. مهم‌ترین ویژگی یک دانشجو، جوانی است که بالتبع، ویژگی‌هایی چون شادابی، جست‌وجوگری، حقیقت‌طلبی، عدم دلبستگی‌های شدید مادی و... را با خود به همراه دارد و تمام این ویژگی‌ها همراه با دانش است. البته همه‌ی افراد باید دارای فهم و تحلیل سیاسی باشند، اما یک دانشجو به دلیل ویژگی‌هایی که ذکر شد، باید یک تحلیل ویژه علاوه بر تحلیل‌های عادی داشته باشد.

بنابراین اگر بخواهیم به‌صورت مختصر و اجمالی، دانشجوی سیاسی را تعریف کنیم، دانشجوی سیاسی کسی است که از زندگی عوامانه خارج می‌شود و به خواص می‌پیوندد. خواص نیز در حداقلی‌ترین حالت باید تحلیل داشته باشند و بایدها، نباید‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها را بشناسند و اثرگذار باشند. لذا می‌توان دانشجوی سیاسی در فضای جمهوری اسلامی ایران را با این حداقل‌ها تعریف کرد: کسی که جایگاه فردی و اجتماعی خود را می‌شناسد و از آن تحلیل دارد و براساس آن، اثرگذار است.

اهمیت سیاسی بودن یک دانشجو چیست و چرا یک دانشجو باید سیاسی باشد؟

فلسفه حقوق بشر

موضوع: کلامی
عنوان: فلسفه حقوق بشر

بسم اللّه الرحمن الرحیم و إیّاه نستعین
فلسفه حقوق بشر
فصل یکم. مبدأ فاعلی و غایی حقوق بشر

تدوین حقوق جهانی بشر محتاج به بررسی فلسفه حقوقی آن است که خطوط محوری آن در متن کتاب آمده است. آنچه در این پیش‌گفتار بازگو می‌شود، مطالبی است که یا در هنگام محاضره و القای مسائل، موردنیاز نبود یا آنکه به طور اجمال به آنها اشاره شد؛ لذا به عنوان فصول مقدماتی، چند امر که فقط راجع به فلسفه حقوق بشر است نه خود حقوق بشر و نه حقوق واقع در قبال حقوق بین المللی ارائه می‌شود.
شریعت همانند طبیعت، گذشته از مبدأ قابلی که از آن متکوّن می‌شود و به آن پیوند طبیعی دارد، به مبدأ فاعلی و غایی نیز که از آن صادر می‌شود و به آن برمی‌گردد، ارتباط فراطبیعی دارد؛ بنابراین، بینش مادّی به علوم انسانی نظیر حقوق، فقه، اخلاق، سیاست و مانند آن نظیر بینش مادّی به علوم تجربی نظیر زمین شناسی، معدن‌شناسی، گیاه‌شناسی و شبیه آن بر اثر فطانت بَتراء خواهد بود؛ زیرا اگر هوشمندی و فرزانگی کسی در محور طبیعت خلاصه شد و از مبدأ فاعلی و آفریدگار آن منقطع بود و از مبدأ غایی و مرجع نهایی آن، بریده و گسیخته گشت، هماره بررسیهای تجربی و انسانی او سیر افقی خواهد داشت و هرگز اوج عمودی آن را طی نخواهد کرد.
مثلاً یک معدن‌شناس مادّی، همواره چنین می‌اندیشد که فلان معدن مخصوص از زمانهای دور، دارای صورت و صفت ویژه‌ای بود و در طی قرون و تحول رخدادهای طبیعی، هم‌اکنون به صورت و صفت مخصوص درآمد و پیش‌بینی می‌شود که در آینده نزدیک یا دور به صورت و صفت خاص دیگری درآید و هرگز در محدوده تفکّر مادی، این مطلب عمودی و فراطبیعی خطور نمی‌کند که چه مبدأ فاعلی، آن معدن مخصوص را آفرید و حرکتهای منظم او را به عهده گرفت و برای کدام هدف نهایی او را آفرید و هدایت کرد؟ یعنی اصل کلی و جامع ﴿هُوَ الأوّل و الآخر﴾ [1] هرگز از دیدگاه یک متفکر مادی مطرح نیست.

سرگذشت کتابخانه‌ای که رهبر انقلاب نگذاشتند از بین برود

از جمله دغدغه‌های همیشگی رهبر انقلاب در همه‌ی این سال‌ها، ترویج و تبلیغ فرهنگ کتابخوانی در میان مردم بوده است و بارها با زبان گلایه و شکوه نسبت به این موضوع پرداخته‌اند. ایشان در جایی در این‌باره گفته‌اند: «مردم ما، با کتاب، بیش از آنچه که امروز انس دارند باید انس بگیرند. کتابخوانی چیزی است که برای یک ملت، فریضه است؛ واجب و لازم است. مردمی که اهل کتاب خواندن باشند، از لحاظ معلومات و ذکاوت و هوشیاری، تفاوت می‌کنند با مردمی که با کتاب و مطبوعات انس نداشته باشند.» در کنار این موضوع اما شاید جالب باشد که بدانیم رهبر انقلاب، در قامت یک علاقمند به حفظ مواریث شیعه نیز عمل کرده و نگذاشته‌اند گنجینه‌های ناب اسلامی و شیعی که در طول قرن‌ها با مجاهدت علمای شیعه به‌دست ما رسیده است، از بین برود. ماجرای خرید کتابخانه‌ی بیش از ۸۰۰۰ جلدی مرحوم حاج مصطفى خوانسارى توسط رهبر انقلاب نیز یکی از آن ماجراهای شنیدنی و جذاب است که پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR به مناسبت هفته‌ی کتاب و کتابخوانی برای نخستین‌بار منتشر می‌کند.

گزارشی از: آقای عبدالرضا نعمت‌اللهی

بیست و دو سال پیش بود که یک دستور در سلسله‌مراتب دفتر رهبر انقلاب وارد گردش کار شد. رهبر انقلاب حجت‌الاسلام محمدی گلپایگانی را مأمور خرید کتابخانه‌ی شخصی یکی از علمای تازه درگذشته در قم کرده بودند. چند سال بعد رهبر انقلاب ماجرای این اتفاق را در یکی از سخنانشان این‌طور شرح دادند:
 
«ما کتابخانه‌ى مرحوم حاج مصطفى خوانسارى را بعد از وفات ایشان خریدیم. ایشان کتابخانه‌‌ى بسیار نفیسى با پنج، شش هزار جلد کتاب خوب داشت که حدود هزار و اندى از کتاب‌هایش خطى بود. من چون دیدم این کتاب‌ها از دست مى‌رود؛ ضایع مى‌شود، همه‌‌اش را خریدیم. ایشان مثل چشمش این کتاب‌ها را حفاظت مى‌‌کرد. ما کتاب‌هاى خطى کتابخانه‌‌ى ایشان را به آستان قدس فرستادیم و کتاب‌هاى چاپى‌اش را هم به مؤسسه‌ى آقاى مصباح در قم دادیم؛ هدیه کردیم.»^۱

ما کتابخانه‌ى مرحوم حاج مصطفى خوانسارى را بعد از وفات ایشان خریدیم. ایشان کتابخانه‌‌ى بسیار نفیسى با پنج، شش هزار جلد کتاب خوب داشت که حدود هزار و اندى از کتاب‌هایش خطى بود. من چون دیدم این کتاب‌ها از دست مى‌رود؛ ضایع مى‌شود، همه‌‌اش را خریدیم. ایشان مثل چشمش این کتاب‌ها را حفاظت مى‌‌کرد.

اما اصل ماجرا چه بود؟